Podgorica je glavni i najveći grad
Crne Gore, dok
Cetinje ima status prijestonice. Prema popisu iz
2003. imala je 136.473 stanovnika (prema popisu iz
1991. bilo je 117.875 stanovnika).
Šire područje Podgorice obuhvata 10,4 % teritorije Crne Gore i 27,3 % njenog stanovništva.
Podgorica je glavna raskrsnica puteva u Crnoj Gori. Njen pogodan položaju na ušću reke
Ribnice u
Moraču u
Zetsko-bjelopavlićkoj ravnici. Grad je blizu zimskim centrima na sjeveru zemlje i letovalitišima na
Jadranskom moru.
Podgorica se nalazi blizu ostataka
rimskog grada
Dokleje. U srednjem vijeku ovde je postojalo naselje koje se zvalo
Ribnica, a pod ovim imenom grad se prvi put smominje 1326. Podgorica je od 1878. ušao u sastav Kneževine Crne Gore. Od 1946. je administrativno sjedište Crne Gore, a za vrijeme
SFRJ Podgorica se zvala Titograd.
Sadržaj[
sakrij]
1 Geografski položaj1.1 Klima2 Istorija3 Administrativna podjela4 Demografija5 Privreda5.1 Saobraćaj6 Kultura6.1 Obrazovanje7 Arhitektura8 Gradovi pobratimi9 Reference10 Spoljašnje veze//
[
uredi] Geografski položaj
Podgorica se nalazi u centralnom dijelu Crne Gore. Oblast je ispresecana rijekama, a sam grad se nalazi 15 km severno od
Skadarskog jezera. Reke
Morača i
Ribnica teku kroz grad, dok u blizini protiču
Zeta,
Cijevna,
Sitnica i
Mareza. Sa gradnjom
tunela Sozina Jadransko more je na svega pola sata vožnje.
Nasuprot većem delu Crne Gore, Podgorica leži u ravnici na severnom kraju Zetske ravnice. Jedini izuzetak su brda koja nadgledaju grad. Najvažnije brdo je Gorica (107 m), koja se uzdiže iznad centra grada. Ostrala brda su Malo brdo, Velje brdo, Ljubović i Čardak. Ova brda su suviše strma da bi se na njima moglo graditi i time ograničavaju širenje grada.
[
uredi] Klima
U Podgorici vlada izmijenjena sredozemna klima sa toplim i suvim ljetima i hladnim zimama. Iako je grad na samo 50 km od Jadranskog mora, blizina
Dinarskih planina na sjeveru mijenja njegovu klimu. Prosečna količina padavina je 1.544 mm. Temperatura prelazi 25 °C tokom oko 135 dana u godini, a srednja dnevna temperatura je 16,4 °C. Broj kišnih dana je 115, a jak vetar duva otprilike tokom 60 dana. Periodični, ali jak sjeverni vetar ima uticaj na klimu zimi tako što izaziva osjećaj da je temperatura nekoliko stepeni niža.
Podgorica je naročito poznata po izuzetno toplim ljetima: temperature preko 40 °C su česte tokom jula i avgusta. Najviša zabeležena temperatura od 45,8 °C izmerena je 16. avgusta 2007.
Snijeg je skoro nepoznata pojava u Podgorici.
[
uredi] Istorija
Podgorica je raskrsnica nekoliko istorijski važnih puteva, blizu reka
Zete,
Morače,
Cijevne,
Ribnice i
Sitnice, u dolini
Skadarskog jezera i blizu
Jadranskog mora, u plodnoj niziji sa prijatnom klimom. Najstarija ljudska naselja su iz
praistorije; najstariji fizički ostaci su iz kasnog
kamenog doba. U
ilirskom periodu, područje Zetsko-bjelopavlićke nizije su naseljavala plemena
Labeati i
Dokleati. Labeati su zauzimali područje od
Skadra do današnje Podgorice i sazidali su tvrđavu
Medun (Meteon). Dokleati su takođe živeli u području reke Zete i zahvaljujući povoljnom geografskom i putnom položaju, ekonomski su se brzo razvijali. Njihovo najveće naselje je bila
Doklea, grad oko 3 km severozapadno od današnje Podgorice.
U
rimsko doba na području današnje Podgorice postojala su tri urbana centra: Alata, Birziminium i
Doklea. Sa padom Rimskog carstva i dolaskom prvih
slovenskih i
avarskih plemena, u okolini se dešavaju mnogi krupni događaji. Vremenom su stare tvrđave izgubile svoj značaj i sagrađeni su novi gradovi. Sa naseljavanjem ovog područja, Sloveni su stvorili novu državu, prihvatili
hrišćanstvo i
feudalni poredak. Slovenska plemena u ovom području su bila u stalnom ratu sa
Vizantijom i pokušavala su da osnuju svoju državu. Rezultat ovoga je bilo osnivanje novog naselja koje je dobilo ime Ribnica po reci na kojoj je sagrađeno. Prvi pomen Ribnice je za vreme vladavine srpske dinastije
Nemanjića, pošto je rodonačelnik ove dinastije
Stefan Nemanja rođen u Ribnici. Značaj Ribnice je bio u njenom značaju kao raskršća u komunikaciji za zapadom.
Hram Hristovog vaskresenja u Podgorici
Naziv Podgorica upotrebljen je prvi put
1326. godine u sudskom dokumentu kotorske arhive.
[1] Grad je bio ekonomski jak: trgovačke veze između
Dubrovnika i države Nemanjića, dobro razvijene u to vreme, su išle do Podgorice kroz
Trebinje i
Nikšić. Ovo je ubrzalo razvoj grada i povećalo vojni značaj.
Tursko osvajanje Podgorice 1474. godine je prekinulo ovaj procvat. Turci su sagradili veliku utvrdu u Pogodici, koja je od od trgovačke postaje postala glavna baza za odbranu i napad na okolna nemirna plemena. Uvrđenje je izdržalo sve napade sve do
1878. kada su ga osvojili Crnogorci. U saglasnosti sa odlukom
Berlinskog kongresa, Podgorca je pripala Crnoj Gori, što je označilo kraj četvorovekovne turske vladavine. Grad se brzo razvijao kao trgovačko sjedište. Godine 1902. osnovana je fabrika duvana, prvo značajnije privredno preduzeće, a dvije godine kasnije Zetska štedionioca, koja će ubrzo prerasti u Podgoričku banku.
Grb Titograda
Prvi svjetski rat je označio kraj brzog razvoja Podgorice, do tada najvećeg grada tek proglašene
Kraljevine Crne Gore. Grad je 1916. okupirala
Austro-Ugarska i držala ga do 1918. Nakon savezničkog oslobođenja, u gradu je 26. novembra 1918. održana Podgorička skupština na kojoj je donesena odluka o pristupanju Crne Gore
Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Između dva svjetska rata, broj stanovnika Podgorice se kretao oko 13.000 lica.
[1]Trg republike u Podgorici (do 2006. Trg Ivana Milutinovića) je 2006. godine popločan i renoviran.
Podgorica je pretrpela velika razaranja tokom
Drugog svjetskog rata, pošto je bila
bombardovana preko 70 puta, što je izazvalo smrt preko 4.100 osoba.
[1] Grad su oslobodili
partizani 19. decembra 1944.
U
socijalističkoj Jugoslaviji, pod imenom
Titograd, grad je 13. jula 1946. postao glavni grad
SR Crne Gore umjesto
Cetinja. Uslijedio je period još bržeg razvoja: stanovništo grada se dramatično uvećalo, grad je bio značajno industrijalizovan, poboljšana je infrastruktura, osnovane su zdravstvene, obrazovne i kulturne ustanove. Grad je postao komercijalni, društveno-ekomonomski i kulturni centar republike. Napredak je još jednom zaustavljen zbog
raspada SFRJ tokom 1990ih. Ime Podgorica je vraćeno na referendumu 2. aprila
1992.
Ratovi su zaobišli Crnu Goru, ali je cela država trpela ekonomske posledice. Period stagnacije je trajao tokom 1990ih, a privreda je počala da se oporavlja početkom 21. vijeka. Poslije
referenduma o nezavisnosti 2006. Podgorica je postala glavni grad nezavisne Crne Gore. U njoj se nalazi sjedište Vlade i Skuptšine.
[
uredi] Administrativna podjela
Ovaj članak ili poglavlje ne citira
izvore, tako da postoji verovatnoća da su neke informacije iznete u ovom članku netačne.
Možete pomoći Vikipediji unoseći odgovarajuće reference.
Opština Podgorica se sastoji od užeg gradskog jezgra i dve gradske opštine,
Golubovci i
Tuzi. Pojam gradskih opština je usvojen Zakonom o glavnom gradu iz 2005. Gradska opština, po sadašnjem zakonu, ima sledeća tela:
skupštinu gradske opštine
predsjednika gradske opštine
Cela opština Podgorica je podeljena u 57 mjesnih zajednica.
Gradske četvrti Podgorice su:
Gradske četvrti Podgorice
CentarPreko MoračeBlok 5Blok 6TološiMomišićiGornja GoricaDonja GoricaPod GoricomZagoričZlaticaMaslineKonikVrela RibniceStari AerodromDrač (Podgorica)DahnaStara VarošZabjeloTuški put[
uredi] Demografija
U naselju Podgorica živi 101.027 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 34,3 godina (33,3 kod muškaraca i 35,3 kod žena). U naselju ima 40.090 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,40.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je heterogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina
Stanovnika
1948.14369
[2]1953.19868
1961.35054
1971.61727
1981.96074
1991.117875
116235
2003.140734
136473
Etnički sastav prema popisu iz
2003.[3]Crnogorci 81.672
59,84%
Srbi 37.037
27,13%
Muslimani 3.726
2,73%
Bošnjaci 1.680
1,23%
Albanci 1.404
1,02%
Romi 1.314
0,96%
Hrvati 653
0,47%
Jugosloveni 417
0,30%
Makedonci 295
0,21%
Slovenci 136
0,09%
Mađari 78
0,05%
Rusi 54
0,03%
Nemci 29
0,02%
Egipćani 22
0,01%
Italijani 17
0,01%
nepoznato
1.034
0,75%
